Inwestowanie w świecie VUCA, czyli rozkwit w niespokojnych czasach
Biznes polega na podejmowaniu ryzyka i zarządzaniu niepewnością i turbulencjami. – Gautam Adani, indyjski biznesmen.
Świat biznesu zmienił się radykalnie w ciągu ostatnich kilku dekad i obecnie żyjemy w społeczeństwie, w którym zmiany zaczynają być stałe, szybkie, a często też nieprzewidywalne.
Galopujący postęp technologiczny stworzył środowisko, w którym Internet, smartfony i media społecznościowe są wszechobecne, a kolejne światowe kryzys finansowe (ze „sztandarowym” kryzysem z 2008 roku oraz epidemią COVID-19 na czele) zwiększył poczucie turbulencji, zagrożenia i nieprzewidywalności w wielu obszarach.
Już w latach 70. amerykańskie giełdy zaczęły borykać się z problemami, kryzys naftowy z 1973 r. spowodował recesję, a komputery osobiste zaczęły stawać się głównym nurtem życia. Stan ciągłej zmienności zastąpił poczucie pewności, stabilności i zaufania, do których ludzie byli przyzwyczajeni. Ten typ środowiska można opisać za pomocą akronimu „VUCA”, co oznacza „ulotne”, „niepewne”, „złożone” i „niejednoznaczne”.
Co to jest VUCA?
United States Army War College był jedną z pierwszych organizacji, które, po atakach terrorystycznych z 11 września 2001r, użyły akronimu VUCA. Analitycy wojskowi martwili się radykalnie odmiennym i nieznanym międzynarodowemu środowisku bezpieczeństwa atakiem, używając do opisania go słowa VUCA.
VUCA oznacza:
Volatile (Niestabilny) – zmiana jest szybka i nieprzewidywalna zarówno co do swojej natury jak i zakresu.
Uncertain (Niepewny) – teraźniejszość jest niejasna, a przyszłość niepewna.
Complex (Złożone) – w grę wchodzi wiele różnych, wzajemnie powiązanych czynników, które mogą powodować chaos i zamieszanie.
Ambiguous (Niejednoznaczne) – brakuje jasności lub świadomości sytuacji.
Bob Johansen z Institute for the Future wprowadził pojęcie VUCA do świata biznesu opisując je w swojej książce z 2009 roku „Leaders Make the Future”. Użył VUCA w celu odzwierciedlenia burzliwej i nieprzewidywalnej siły zmian, która może wpłynąć na organizacje. Wskazywał na potrzebę zdobycia nowych umiejętności przez liderów oraz zmianę podejścia i zachowań, aby móc funkcjonować i zarządzać rzeczywistością w obliczu zagrożeń wynikających z VUCA.
Wiele osób przewiduje, że zmienność, niepewność, złożoność i niejednoznaczność będą coraz bardziej powszechne w świecie biznesu.
Warto wiedzieć jak zachowują się więc ludzie i jakie zmiany w nas zachodzą.
Środowisko VUCA przede wszystkim:
- Destabilizuje ludzi i wzbudzaj ich niepokój
- Wyczerpuje ich motywację
- Zmienia lub krzyżuje plany związane z karierą poszczególnych osób
- Powoduje ciągłe przekwalifikowywanie się i przekształcanie
- Powoduje konieczność poświęcania mnóstwo czasu i wysiłku na walkę
- Zwiększa szanse ludzi na podejmowanie złych decyzji
- Paraliżuje procesy decyzyjne
- Naraża na szwank projekty i plany długoterminowe
- Przytłacza osoby i organizacje
Kluczem do poradzenia sobie ze środowiskiem VUCA jest rozbicie go na części składowe i zidentyfikowanie niestabilnych, niepewnych, złożonych lub niejednoznacznych sytuacji.
Radzenie sobie z pojedynczymi elementami jest o niebo łatwiejsze niż walka na kilku frontach na raz.
W swojej książce Johansen podpowiada, jak możemy sobie pomoc w walce z zagrożeniami (zwane VUCA Prime).
- Przeciwdziałaj zmienności za pomocą wizji
- Zaakceptuj zmianę jako stałą, nieprzewidywalną cechę naszego świata. Nie neguj i nie opieraj się temu. Po prostu przyjmij, że zmiana jest czymś oczywistym.
- Stwórz silne, przekonujące zestawienie celów i opracuj jasną wizję przyszłości.
- Połącz niepewność ze zrozumieniem
- Zatrzymaj się, aby posłuchać i rozejrzeć wkoło. Może to pomóc w zrozumieniu i rozwinięciu nowych sposobów myślenia i działania w odpowiedzi na elementy VUCA.
- Inwestuj, analizuj i interpretuj działania „konkurencji”, aby nie zostać w tyle. Bądź na bieżąco z wiadomości branżowymi i słuchaj uważnie wszystkich, którzy cos maja do powiedzenia w Twojej branży.
- Przejrzyj i oceń swoje wyniki. Zastanów się, co zrobiłeś dobrze, co było niespodzianką i co możesz zrobić inaczej następnym razem.
- Symuluj i eksperymentuj z sytuacjami, aby dowiedzieć się, jak mogą się rozegrać i jak możesz na nie zareagować w przyszłości. Staraj się przewidywać możliwe przyszłe zagrożenia i opracuj prawdopodobne reakcje.
- Reaguj na złożoność z jasnością
- Sytuacje VUCA są często zbyt skomplikowane, aby jedna osoba mogła sobie z nimi sama poradzić. Dlatego tez warto budować „grupę wsparcia” i wspólnie budować strategię działania w zmiennym świecie.
- Komunikuj się jasno i wyraźnie z otaczającymi cię ludźmi, co w skomplikowanych sytuacjach pomaga zrozumieć kierunek, w jakim chcesz podążać
- Zwinnie walcz z niejednoznacznością
- Rozwijaj w sobie elastyczność, zdolność adaptacji oraz zwinność. Planuj z wyprzedzeniem woje działania, ale posiadaj tez plan awaryjny i bądź przygotowany na zmianę swoich planowi strategii w miarę rozwoju sytuacji.
- Rozwijaj swoją wiedzę i doświadczenie na innych, także pozainwestycyjnych polach. Dzięki temu zdobywasz szeroka wiedzę i doświadczenie w innych branżach, co zwiększa twoją elastyczność myślenia.
Niektórzy z nas mogą ulec pokusie, by użyć VUCA jako usprawiedliwienia dla braku działania, planowania lub ukierunkowania w swojej pracy. A przecież VUCA to coś, o pozwala a nawet zmusza nas do innowacyjności i otwartości na zmiany.
Postrzegaj złożoność i niepewność jako czynniki napędzający do działania i pozwalające podjąć odważne decyzję, a nie jako coś przytłaczającego.
Szukaj „okazji” i bądź odważny w korzystaniu z nich – w świecie VUCA te możliwości mogą być ulotne, więc musisz zachować czujność i wykorzystywać je wtedy, gdy się pojawią.
Nieprzewidywalność VUCA często sprawia, że tradycyjne modele działania stają się przestarzałe. Warto być więc bardzo ostrożnym i uważnym w swoich obserwacjach rzeczywistości. To, co było prawdą rok temu teraz już może być archaicznym przekonaniem kogoś, kto zapomniał, że świat się zmienia. Opierając się na nich można podjąć błędną i brzemienna w skutkach decyzję.
Podsumowując: VUCA oznacza zmienność, niepewność, złożoność i niejednoznaczność. Opisuje sytuację ciągłych, nieprzewidywalnych zmian, które są obecnie normą w niektórych branżach i obszarach świata biznesu. Warto o tym pamiętać i po prostu zaakceptować, a następnie umiejętnie wykorzystać środowisko VUCA na swoją korzyść.